1. Thời đại số và bức tranh mới của ngành tài chính
Trong bối cảnh chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ trên toàn cầu, ngành tài chính (finance) đang trải qua những thay đổi mang tính cách mạng. Không chỉ đơn thuần là những con số hay báo cáo tài chính, công việc trong lĩnh vực này đang ngày càng gắn chặt với dữ liệu (data), công nghệ và khả năng phân tích. Ứng viên finance ngày nay không chỉ cần hiểu về tài chính, mà còn phải có tư duy data-driven – một yêu cầu đang dần trở thành tiêu chuẩn thay vì lợi thế cạnh tranh.
2. Tư duy data-driven là gì?
Tư duy data-driven (data-driven mindset) là khả năng đưa ra quyết định dựa trên dữ liệu hơn là cảm tính hay kinh nghiệm cá nhân. Trong ngành tài chính, điều này đồng nghĩa với việc:
-
Phân tích dữ liệu tài chính để dự đoán xu hướng thị trường
-
Sử dụng công cụ BI (Business Intelligence) để trực quan hóa báo cáo và tối ưu quy trình
-
Kết hợp dữ liệu định lượng và định tính để đánh giá hiệu suất, rủi ro, ROI…
Đặc biệt, trong các lĩnh vực như đầu tư, quản trị rủi ro, kiểm toán nội bộ hay phân tích tài chính doanh nghiệp, việc sử dụng dữ liệu giúp tăng độ chính xác và khả năng đưa ra quyết định nhanh chóng, chính xác hơn bao giờ hết.
3. Vì sao ứng viên Finance cần tư duy data-driven?
a. Đáp ứng yêu cầu tuyển dụng ngày càng cao
Theo nhiều báo cáo tuyển dụng từ các nền tảng như TopCV, TopDev hay VietnamWorks, nhà tuyển dụng trong lĩnh vực tài chính đang ưu tiên những ứng viên có khả năng phân tích dữ liệu, sử dụng Excel nâng cao, SQL, và BI tools như Power BI, Tableau.
Thậm chí, ở nhiều công ty fintech, ngân hàng số hay startup tài chính, “data literacy” được xem là kỹ năng bắt buộc. Một ứng viên finance không có khả năng đọc – hiểu – phân tích dữ liệu sẽ rất khó cạnh tranh trong môi trường hiện đại.
b. Nâng cao khả năng ra quyết định
Tư duy data-driven giúp người làm tài chính:
-
Đưa ra dự báo tài chính chính xác hơn
-
Phát hiện sớm dấu hiệu bất thường trong dòng tiền hoặc ngân sách
-
Tối ưu chiến lược chi phí, lợi nhuận theo thời gian thực
Ví dụ, thay vì chỉ dựa vào bảng cân đối kế toán, một nhà phân tích tài chính có tư duy data-driven sẽ sử dụng dữ liệu lịch sử và thuật toán đơn giản để dự báo dòng tiền trong 3 tháng tới, từ đó đề xuất kế hoạch điều chỉnh ngân sách phù hợp.
c. Kết nối tài chính với chiến lược kinh doanh
Ngày nay, bộ phận finance không chỉ là người “giữ tiền” mà còn là người “định hướng chiến lược”. Tư duy data-driven giúp ứng viên finance hiểu được bức tranh toàn cảnh, từ đó phối hợp với các phòng ban khác như marketing, sales, vận hành… để đưa ra các quyết định kinh doanh hiệu quả, đúng thời điểm.
4. Những kỹ năng và công cụ cần có
Để phát triển tư duy data-driven, ứng viên finance cần tập trung vào các nhóm kỹ năng sau:
a. Kỹ năng xử lý và phân tích dữ liệu
-
Excel nâng cao (Pivot Table, Power Query, VBA…)
-
SQL căn bản để truy xuất dữ liệu từ hệ thống
-
Sử dụng BI tools như Power BI, Tableau hoặc Google Data Studio
b. Kỹ năng tư duy logic và phản biện
Khả năng đặt câu hỏi đúng và xác định KPI quan trọng giúp ứng viên biết đâu là dữ liệu cần thu thập, từ đó phân tích đúng trọng tâm.
c. Kỹ năng kể chuyện bằng dữ liệu (Data Storytelling)
Không chỉ phân tích, người làm tài chính cần trình bày kết quả một cách trực quan, dễ hiểu và thuyết phục, nhất là khi làm việc với lãnh đạo cấp cao hoặc khách hàng không chuyên môn tài chính.
5. Làm thế nào để rèn luyện tư duy data-driven?
Nếu bạn là sinh viên tài chính, kế toán hoặc đang làm việc trong ngành nhưng chưa tiếp cận sâu với dữ liệu, dưới đây là một số bước để bắt đầu:
a. Học các khóa online về Excel, SQL, Power BI
Có rất nhiều nền tảng học trực tuyến như Coursera, Udemy, hoặc thậm chí các trung tâm đào tạo tại Việt Nam cung cấp khóa học chuyên biệt cho dân tài chính. Hãy bắt đầu với Excel, sau đó chuyển sang SQL và công cụ BI.
b. Thực hành với dự án thực tế
Bạn có thể tải các bộ dữ liệu công khai về tài chính doanh nghiệp (ví dụ từ CafeF, Vietstock, hoặc báo cáo tài chính niêm yết) để luyện tập phân tích, vẽ dashboard, hoặc thậm chí viết bài phân tích như một nhà phân tích thực thụ.
c. Tham gia cộng đồng hoặc cuộc thi
Tham gia các cộng đồng như Cộng đồng Tài chính – Kế toán – Phân tích dữ liệu trên Facebook, LinkedIn, hoặc các cuộc thi về phân tích dữ liệu là cách tuyệt vời để rèn luyện và cập nhật xu hướng mới.
6. Tư duy data-driven không thay thế tài chính truyền thống – mà nâng tầm nó
Một điểm cần lưu ý là: Tư duy data-driven không phủ nhận vai trò của kiến thức tài chính căn bản. Thay vào đó, nó giúp những kiến thức ấy phát huy hiệu quả hơn.
Ví dụ, bạn vẫn cần hiểu rõ về các chỉ số tài chính (ROA, ROE, EBITDA…), dòng tiền, chi phí cố định – biến đổi… Tuy nhiên, với dữ liệu và công cụ hiện đại, bạn có thể phân tích sâu hơn, nhanh hơn và đưa ra gợi ý hành động rõ ràng hơn cho doanh nghiệp.
7. Kết luận: Ứng viên finance nên hành động từ hôm nay
Trong thời đại số, việc sở hữu tư duy data-driven không còn là “nên có”, mà là “phải có” nếu bạn muốn tiến xa hơn trong ngành tài chính. Dù bạn đang là sinh viên, nhân viên phân tích, kế toán, hay quản lý tài chính, hãy chủ động học hỏi và ứng dụng dữ liệu vào công việc hằng ngày.
Data không chỉ là công cụ – đó là
ngôn ngữ mới của tài chính hiện đại.
Bài viết liên quan:
