Khi Dev và QA không chỉ khác vai trò mà còn khác cả “ngôn ngữ”
Trong một team phát triển sản phẩm, Developer (Dev) và Quality Assurance (QA) được ví như hai tuyến phòng thủ quan trọng nhất bảo vệ chất lượng sản phẩm. Dev xây dựng, QA kiểm chứng. Nghe thì có vẻ logic và bổ trợ cho nhau, nhưng thực tế không ít dự án lại chứng kiến những cuộc “đấu trí” âm thầm giữa hai bên: Dev cho rằng QA quá khắt khe, QA lại thấy Dev làm việc thiếu cẩn trọng.
Những hiểu nhầm này không chỉ gây khó chịu cá nhân mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ, chất lượng và tinh thần chung của cả đội. Vậy đâu là các hiểu nhầm phổ biến nhất giữa Dev và QA? Và quan trọng hơn, làm thế nào để xử lý chúng một cách chuyên nghiệp, hiệu quả và bền vững?
1. Hiểu nhầm: “QA chỉ biết bắt lỗi, không tạo ra giá trị”
Nhiều Dev, đặc biệt là những người mới, thường có cảm giác QA chỉ xuất hiện để “soi” và chỉ ra lỗi. Khi code đã chạy được, việc bị trả về hàng loạt bug có thể tạo cảm giác bị phủ nhận công sức.
Tuy nhiên, bản chất của QA không phải là đi tìm lỗi để làm khó Dev, mà là phát hiện rủi ro trước khi người dùng thật gặp phải. Mỗi bug được phát hiện trong giai đoạn testing đồng nghĩa với việc doanh nghiệp tiết kiệm được chi phí fix lớn hơn rất nhiều khi sản phẩm đã release.
Cách xử lý:
- Dev nên nhìn QA như “đồng minh chất lượng” thay vì đối thủ.
- QA nên giải thích rõ tác động của bug: vì sao lỗi này nguy hiểm, ảnh hưởng đến user journey hay business logic ra sao.
- Cả hai cùng thừa nhận: mục tiêu chung là sản phẩm tốt hơn, không phải ai đúng ai sai.
2. Hiểu nhầm: “Dev code cẩu thả nên QA mới phải làm việc nhiều”
Ở chiều ngược lại, QA đôi khi mặc định rằng số lượng bug cao đồng nghĩa với việc Dev thiếu trách nhiệm hoặc thiếu năng lực. Sự thật là trong nhiều trường hợp, bug phát sinh do:
- Yêu cầu thay đổi liên tục
- Spec không rõ ràng
- Thời gian develop quá gấp
- Thiếu test case ngay từ đầu
Việc quy chụp trách nhiệm cho Dev dễ tạo nên tâm lý phòng thủ và mất động lực.
Cách xử lý:
- QA tập trung vào lỗi, không tập trung vào con người.
- Mô tả bug theo hướng khách quan: hành vi hệ thống, điều kiện tái hiện, expected vs actual.
- Dev chủ động trao đổi khi thấy yêu cầu mơ hồ hoặc timeframe không thực tế.
3. Hiểu nhầm: “Bug này nhỏ, không cần fix cũng được”
Một trong những điểm xung đột phổ biến nhất là việc đánh giá mức độ nghiêm trọng của bug. Dev có thể xem lỗi UI nhỏ là không đáng kể, trong khi QA lại coi đó là ảnh hưởng đến trải nghiệm người dùng.
Sự khác biệt này đến từ góc nhìn:
- Dev tập trung vào tính năng và logic hệ thống
- QA tập trung vào trải nghiệm tổng thể và tính ổn định
Cách xử lý:
- Áp dụng hệ thống phân loại bug rõ ràng (Critical, Major, Minor, Trivial).
- Cùng thống nhất tiêu chí đánh giá severity ngay từ đầu dự án.
- Ưu tiên thảo luận dựa trên dữ liệu và tiêu chí, không dựa trên cảm tính.
4. Hiểu nhầm: “QA test không kỹ” vs “Dev fix lỗi không triệt để”
Hai câu nói này thường xuất hiện khi một bug bị reject nhiều lần hoặc quay lại sau khi đã fix. Điều này dễ dẫn đến vòng lặp chỉ trích lẫn nhau.
Nguyên nhân thường nằm ở:
- Mô tả bug chưa đủ rõ
- Thiếu bước tái hiện chi tiết
- Dev hiểu sai yêu cầu fix
- QA test không đúng environment hoặc scenario
Cách xử lý:
- Chuẩn hóa quy trình báo bug: bước tái hiện, điều kiện, dữ liệu test, ảnh chụp màn hình/video.
- Dev nên phản hồi rõ ràng khi chưa hiểu đúng issue.
- QA re-test dựa trên spec đã được thống nhất, tránh test theo cảm giác cá nhân.
5. Hiểu nhầm về vai trò trong quy trình phát triển
Nhiều người nghĩ QA chỉ xuất hiện ở cuối sprint, sau khi Dev code xong. Điều này khiến QA trở thành “người dọn rác” thay vì là một phần chiến lược của sản phẩm.
Trong mô hình Agile hiện đại, QA cần tham gia ngay từ giai đoạn:
- Phân tích yêu cầu
- Làm rõ acceptance criteria
- Xây dựng test case song song với development
Cách xử lý:
- Mời QA tham gia sprint planning và backlog grooming.
- Dev và QA cùng review requirement trước khi bắt tay vào code.
- Xây dựng tư duy “quality from the beginning” thay vì “test at the end”.
6. Khoảng cách giao tiếp: Gốc rễ của phần lớn xung đột
Không ít hiểu nhầm xảy ra không phải vì chuyên môn mà vì cách giao tiếp:
- Dev sử dụng thuật ngữ kỹ thuật khó hiểu
- QA mô tả bug thiếu rõ ràng
- Hai bên trao đổi qua text nhưng không làm rõ ngữ cảnh
Dần dần, việc giao tiếp trở nên khô khan, dễ gây hiểu lầm và thiếu thiện chí.
Cách xử lý:
- Ưu tiên trao đổi trực tiếp hoặc call ngắn khi issue phức tạp.
- Sử dụng screenshot, video, log để minh họa bug.
- Thống nhất format báo lỗi và phản hồi từ đầu.
7. Xây dựng mối quan hệ Dev – QA bền vững
Để Dev và QA làm việc hiệu quả, cần chuyển từ tư duy “đối đầu” sang “đồng hành”. Một số nguyên tắc quan trọng:
Minh bạch và tôn trọng
Cả hai cần công nhận giá trị công việc của nhau. Dev không coi QA là người gây cản trở, QA không xem Dev là nguyên nhân của mọi vấn đề.
Cùng sở hữu chất lượng
Chất lượng không phải trách nhiệm riêng của QA, mà là trách nhiệm của toàn đội.
Phản hồi mang tính xây dựng
Thay vì chỉ trích, hãy góp ý cụ thể, tập trung vào giải pháp.
Học hỏi lẫn nhau
Dev hiểu thêm về quy trình testing, QA nắm thêm kiến thức về cấu trúc hệ thống – từ đó hạn chế hiểu nhầm.
8. Những thực hành giúp giảm xung đột Dev – QA trong thực tế
- Áp dụng Code Review trước khi chuyển sang QA
- Tích hợp CI/CD để giảm lỗi phát sinh
- Sử dụng tool quản lý bug thống nhất (Jira, Redmine, YouTrack…)
- Tổ chức retrospective định kỳ có sự tham gia của cả Dev và QA
- Xây dựng quy trình Definition of Done rõ ràng
Những thực hành này không chỉ giảm hiểu nhầm mà còn nâng cao chất lượng sản phẩm một cách bền vững.
Kết luận: Dev và QA – Hai bánh răng không thể thiếu của sản phẩm chất lượng
Mọi sản phẩm tốt đều là kết quả của sự phối hợp chặt chẽ giữa nhiều vai trò, trong đó Dev và QA giữ vai trò cốt lõi. Những hiểu nhầm thường gặp không phải dấu hiệu của mâu thuẫn cá nhân, mà là kết quả của sự khác biệt về góc nhìn, vai trò và mục tiêu ưu tiên.
Khi cả hai bên hiểu rõ giá trị của nhau, giao tiếp minh bạch và cùng hướng về chất lượng sản phẩm, Dev và QA không còn là hai tuyến đối lập mà trở thành một team thống nhất – nơi mỗi bug không phải là vấn đề, mà là cơ hội để sản phẩm tốt hơn từng ngày.
Trong thế giới công nghệ thay đổi liên tục, một đội nhóm biết cách làm việc hòa hợp giữa Dev và QA không chỉ tạo ra sản phẩm ổn định – mà còn tạo ra văn hóa làm việc lành mạnh, chuyên nghiệp và bền vững.
Bài viết liên quan:
